Iako su joga položaji ili Asane samo jedan od elemenata (udova) joge, na zapadu se njima pridaje najveći značaj. Asana znači položaj, a u korenu reči je sanskrtska reč “as” što znači biti, sedeti, odnosno biti utvrđen u određenom položaju. Prema Mahariši Patanđaliju, autoru “Joga sutri” koje se smatraju svojevrsnom “biblijom” joge, asana podrazumeva i stabilnost (sthira) i udobnost (sukha).
Da bi se očuvalo zdravlje tela i duha, neophodno je da se čovek kreće. Nedostatak kretanja utiče na lošu cirkulaciju što nadalje rezultira u stvaranju raznoraznih bakterija koje uzrokuju bolesti. Dobra cirkulacija je bogata kiseonikom i ostalim hranljivim sastojcima, a podstiče se kretanjem tela. Joga, između ostalog, predstavlja i znanje o inteligentnom kretanju tela, a tome svakako i doprinosi znanje anatomije, fiziologije kao i energetskog i mentalnog sistema čoveka. Vežbanje asana (joga položaja) jača kosti, zglobove, mišiće, održava zdravlje kičme, utiče na poboljšanje metabolizma, na imuni i nervni sistem, eliminaciju stresa, doprinosi poboljšanju celokupnog fizičkog i mentalnog zdravlja.
Da bi joga dala najbolje rezultate, u svakom položaju je nophodno da se kičma i svi udovi pravilno poravnaju. Kod nepravilnog držanja tela stvara se napetost mišića, ligamenata, krivi se kičma, javlja se pritisak na grudni koš, sistem za varenje, itd. što dalje utiče na poremećaje u funkcionisanju unutrašnjih organa, blokiranje protoka vitalne energije (prane)i pravilne funkcije centara vitalne energije (čakre). Napetost u fizičkom aspetku uzrokuje blokade na energetskom nivou što dalje stvara loše mentalno stanje. Klasifikacija joga položaja uzima u obzir kičmu kao polaznu osnovu odnosno učinku koji joga položaj ima na nju i uzima u obzir efekat daha na samu kičmu. Imajući u vidu navedeno, asane mogu se klasifikovati u sledeće: Samasthiti, Pasčimottana, Purvottana, Paršva, Parivritti, Viparita i joga položaji ravnoteže.
Samasthiti asane – zasnovane su na uspravnoj kičmi/leđima tj. kičma je izdužena, a glava je iznad. Ove asane su uglavnom pripremne asane za pranajamu i meditaciju. Ovde ulaze položaji gde se kičma proteže i isteže. Sa stanovišta biomehanike, protezanje je i cilji i sredstvo ovih vežbi. Položaji protezanja su u isto vreme i najjednostavniji ali i najizazovniji položaji od svih asana. Pravilno izvođenje protezanja kičme podrazumeva tehniku povezivanja pažnje, joga disanja i pokreta. Samathiti položaji povećavaju gipkost površinskog i dubinskog mišića, ligamenata, vezivnog tkiva, kičme i grudnog koša, poboljšavaju varanje, disanje i cirkulaciju.
Paščimottana – u prevodu “paščima” znaci zapad, a “uttana” istezanje. U Indiji, prednji deo tela se smatra istokom, a zadnji deo zapadom, tako da paščimotana podrazumeva istezanje zadnjeg dela tela. Kod ove grupe asana koja se izvodi tokom izdisaja, trup se kreće napred prema nogama tako da se isteže zadnji deo leđa i kičme. Pozitivni efekti ovih asana se ogledaju u istezanju i jačanju kičme, ramena, karličnog pojasa i nogu. Jačaju i trbušne mišiće koji se pri savijanju istežu i pritiskaju organe trbušne duplje (najviše creva) i tako masiraju utrobu. Isteže se predeo bubrega i nadbubrežnih žlezda i podstiče se njihova funkcija.
Purvottana – “purva” znači prednji, a “uttana” istezanje. Kod ovih asana isteže se prednji deo tela odnosno izvija leđa/kičma u nazad, a izvodi se tokom udisaja. Da bi se ovaj položaj pravilno izveo važna je sposobnost kontorlisanja usklađenosti odnosa između izduživanja i izravnanja zakrivljenosti kičme i povećanja njene zakrivljenosti u slabinskom delu. Ovaj položaj jača i isteže prednji deo trupa, rameni i karlični pojas, noge i bočno slabinske mišiće (iliopsoas), isteže grudne mišiće, prednje mišiće solarnog pleksusa i stomaka, bokova i bedara ali i jačanje mišića leđa.
Paršva - to su asane kod kojih se kičma pokreće lateralno na levu ili desnu stranu. Ukoliko jedna od strana kruta ili slaba ove asane doprinose korekciji iste. Postoje dve kategorije paršva asana: U 1. kategoriji kičma se postranično savija, što isteže i stiska dubinski mišiće kičme, diskove pršljenova i ligamente, međurebarne mišiće. Ovi položaji doprinose snazi i stabilnosti mišića kičme, utiču na uspostavljanje ravnoteže asimetričnosti kičme, ramena, karlice, podstiču rad bubrega, jetre i creva. U 2. kategoriju, asane se izvode iz ležećeg položaja, jedna noga se podiže i spušta u stranu dok u isto vreme rukom držimo nožne prste. Ovi položaji istežu karlicu, prepone, unutrašanju stranu bedara i oblast međice povećava snagu i gipkost pripadajućih mišića. Povećavaju cirkulaciju u području međice i povećava funkciju polnih organa.
Parivritti asane su one asane gde se kičma rotira u odnosu na jednu fiksnu tačku, npr kukove. Izvodi se dok se izdiše i pažnja kreće od stomaka. Svrha ovih asana je ispravljanje deformacija na telu (trupa npr.). Tokom rotacije osnažuje se kičma i povećava gipkost mišića u području kičme i stomaka i elastičnost ligamenata koji povezuju pršljenove. Ove vežbe istežu srednji deo trupa i podstiču rad bubrega, nadbubrežnih žlezda, jetre, želudca. Istežu creva i podstiču pražnjenje istih. Kod skolioze, struktura kičme se dovodi u ravnotežu.
Viparita – ili obrnuti položaji kada se leži na leđima, a noge se podižu iznad glave ili se glava nalazi ispod struka odnosno trup se savija napred i spušta glava prema zemlji ili stoji na glavi i rukama. Ovi položaji su jako značajni za jačanje vitalnih organa, poboljšavaju rad endokrinih žlezda, varanje, disanje i cirkulaciju, uravnotežuju celu fizilogiju. Ključ za postizanje vertikalnog poravnanja jeste tehnika povezanog udisaja i izdisaja sa pokretima. Kod udisaja telo se isteže, a pri izdisaju položaj stabilizuje.
Joga položaji ravnoteže su od izuzetne važnosti za jačanje celog tela, za mentalnu stabilnost i za fokusiranje pažnje, jačanje samopouzdanja i podsticanje osećaja lakoće. Dele se u 2 grupe: 1. grupa su asane koje se izvode u stojećem položaju na celom stopalu ili na prstima i usredsređene su na poboljšanje kretanja tj na njegovu prefinjenost i na održavanje ravnoteže tokom mirovanja ili kretanja. 2. grupa su asane u kojima se težina tela oslanja na ruke, podlaktice i dlanove i ove asane utiču na jačanje mišića ruku i ramena, donjeg dela leđa, stomaka i karlice. Ključno kod pravilnog izvođenja položaja ravnoteže, jeste sposobnost uspostavljanja ravnoteže na nestabilnoj podlozi gde se telesna masa izmešta kao protivteža. Kod ovih položaja važno je umiriti pogled i usmeriti ga na jednu tačku, jer kad umirimo pogled, umiruje se i duh i postiže se veća stabilnost.
Ono što je zajedničko svim vrstama asana jeste da sve polaze od kičme i 5 pravaca u kojima se kičma savija: (1) prema napred, (2) izvijanje u nazad, (3) savijanje sa strane, (4) zakretanje i (5) izduživanje. Kod uravnoteženih joga položaja kičma prolazi kroz svih 5 pravaca. Svrha i cilje joga položaja je stvoriti zdravu kičmu i pročistiti sve kanale vitalne energije (nadi-je) koji prolaze kroz kičmu i celu fiziologiju i na taj način unaprediti centralni tok svesti kroz kičmu.
